Dossiers

Rechtbank Amsterdam 26 februari 2014, ECLI:NL:RBAMS:2014:898 (Memory Publications tegen Trius)

Gebruikslicentie persoonsgegevens. Geen matiging boete. Eiseres vordert schadevergoeding die voortvloeit uit de boetes van de door haar verleende licenties aan Trius. Daaraan legt zij ten grondslag dat Trius de licentiebepalingen heeft overtreden en is tekortgeschoten in de nakoming van de gesloten overeenkomsten. De rechtbank stelt vast dat Trius zich niet heeft gehouden aan de verboden om persoonsgegevens uit de overeenkomsten aan derden te geven en te gebruiken voor communicatie over andere evenementen dan die van Memory Events. Voor matiging van de boete is geen aanleiding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid.

4.7. Bovenstaande leidt tot de tussenconclusie dat Trius zich niet heeft gehouden:
-aan het verbod om persoonsgegevens uit overeenkomst I aan een derde (door) te geven, en
-aan het verbod om persoonsgegevens uit overeenkomst II aan een derde (door) te geven, en
-aan het verbod om persoonsgegevens uit overeenkomst II te gebruiken voor communicatie over andere carrière-evenementen dan die van Memory Events.
Memory Publications vordert betaling van twee maal de boete zonder te specificeren op welke van de drie overtredingen zij het oog heeft. Mr. Kaaks heeft daarover ter zitting opgemerkt dat Memory Publications van mening is dat de boete op elk van de drie overtredingen van toepassing is en dat zij met het gevorderde zelf de boete heeft gemaximeerd. De rechtbank is van oordeel dat nu drie overtredingen hebben plaatsgevonden en tweemaal de boete is gevorderd de vraag of tegenover de twee overtredingen van overeenkomst II één of tweemaal de boete is verbeurd in het midden kan blijven. De vordering van Memory Publications ligt derhalve voor toewijzing gereed, tenzij het beroep van Trius op matiging van de gevorderde boete slaagt.

4.8. Bij de beoordeling van dit beroep van Trius op matiging staat voorop, dat matiging slechts aan de orde kan zijn, indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist (artikel 6: 94 lid 1 BW). Dit brengt mee dat de rechter pas als de toepassing van een boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt, van zijn bevoegdheid tot matiging gebruik mag maken. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen (zie HR 7 april 2007, NJ 2007, 262 (Intrahof/ Bart Smit)). Een en ander brengt met zich dat de rechtbank in het onderhavige geval een belangenafweging moet maken.

4.8.1. Memory Publications heeft een commercieel belang bij naleving van de licentiebepalingen en het daarin opgenomen verbod. Zoals zij onbetwist heeft gesteld, zullen potentiële opdrachtgevers niet meer bereid zijn om de vraagprijs voor de databestanden te betalen als blijkt dat tegen ongeoorloofd gebruik niet effectief wordt opgetreden. Zij kunnen dan op een andere (illegale) wijze aan de gegevens komen. Uit de stellingen van Memory Publications komt naar voren dat zij de persoonsgegevens verkrijgt doordat zij zelf eerst investeringen heeft gedaan om de gegevens te verkrijgen. Memory Publications heeft onbetwist gesteld dat één van haar kernactiviteiten bestaat uit het opbouwen van databases met persoonsgegevens. Memory Publications heeft daarmee een groot belang bij bescherming van haar investeringen. Verder heeft Memory Publications onbetwist naar voren gebracht dat het doorgeven van de gegevens door opdrachtgevers tot gevolg heeft dat haar concurrentiepositie ter zake van (de organisatie van) beurzen verzwakt. Tot slot heeft Memory Publications onbetwist gesteld dat zij met de boete tracht te waarborgen dat – met het oog op de Wet bescherming persoonsgegevens – slechts een beperkt aantal werkgevers over de gegevens beschikt.

Tegenover de belangen van Memory Publications bij effectuering van de boete, staat dat Trius heeft betoogd dat matiging op zijn plaats is, omdat Memory Publications niet inzichtelijk heeft gemaakt dat zij schade heeft geleden. De rechtbank volgt Trius hierin echter niet. De enkele omstandigheid dat Memory Publications (mogelijk) geen schade heeft geleden, althans dit op dit moment niet inzichtelijk heeft gemaakt, leidt er niet toe dat reeds om die reden de boete moet worden gematigd. Dit geldt te meer nu uit de stellingen van Memory Publications volgt dat het boetebeding met name erop is gericht te voorkomen dat de gegevens bij derden belanden.

Verder heeft Trius naar voren gebracht dat de verhouding tussen de door Trius voor de databestanden betaalde prijs en de boete aanleiding moet zijn voor matiging. Trius heeft echter niet onderbouwd in welk opzicht dit gegeven van belang is bij de beoordeling van de vraag of matiging van de boete moet plaatsvinden. De enkele omstandigheid dat er een verschil bestaat tussen de door Trius betaalde prijs en de boete is onvoldoende. Ook heeft Trius aangevoerd dat er sprake is van een wanverhouding tussen de omvang van de overtreding en de boete. Volgens Trius zijn er slechts acht personen aangeschreven uit een databestand van 17.500 personen. Dit betoog legt naar het oordeel van de rechtbank geen gewicht in de schaal. Het staat namelijk geenszins vast dat slechts acht personen zouden zijn aangeschreven, nog los van de vraag of dat op zichzelf aanleiding zou zijn tot matiging. Memory Publications heeft immers onweersproken gesteld dat zij door een steekproef te houden een aantal personen op het spoor gekomen die een uitnodiging hadden ontvangen. Memory Publications heeft daarmee niet in beeld kunnen krijgen om hoeveel personen het gaat en vermoedt dat het om veel meer personen gaat dan degenen die uit de steekproef naar voren kwamen. Nu Trius stelt dat er sprake is van een wanverhouding lag het ook op haar weg om dit nader te onderbouwen, hetgeen zij heeft nagelaten terwijl dit - zoals naar voren is gebracht namens Trius toen daar op de zitting naar werd gevraagd - wel in haar vermogen lag.

Tenslotte geldt dat de rechtbank Trius evenmin volgt in haar verweer dat sprake is van een eenheidsboete, zodat deze gematigd moet worden, waarbij zij verwijst naar het arrest van de HR van 13 februari 1998 (NJ 1998, 725). De licentiebepalingen uit overeenkomst I en II zijn immers specifiek beschreven vormen van overtreding van het verbod (zie hiervoor onder 2.5) en zien niet op ‘vele, mogelijk sterk uiteenlopende tekortkomingen’ zoals het geval was in de casus uit bovengenoemd arrest. Dat het beding slechts van toepassing is bij het verstrekken van de persoonsgegevens als geheel, zoals door Trius naar voren is gebracht, vindt geen steun in de overeenkomst.

4.9. Naar het oordeel van de rechtbank kan, gelet op de wederzijdse belangen van partijen, niet worden gezegd dat de gevorderde boete buitensporig en derhalve onaanvaardbaar is. Evenmin is de boete naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar. Trius heeft aan dit verweer geen andere stellingen ten grondslag gelegd dan hiervoor onder 4.8.1 aan de orde zijn gekomen. Er bestaat daarmee geen aanleiding voor matiging van de boete.

Lees de uitspraak hier:
ECLI:NL:RBAMS:2014:898 (link)
ECLI:NL:RBAMS:2014:898 (pdf)

Ktr. Rechtbank Zeeland-West-Brabant 4 maart 2014, ECLI:NL:RBZWB:2014:1561 (manipulatie computersysteem) en ECLI:NL:RBZWB:2014:1552 (manipulatie computersysteem II)
Manipulatie computersysteem. Voorwaardelijk ontbindingsverzoek van werkgever toegewezen. [verzoekster] heeft succesvol verzocht de arbeidsovereenkomst te ontbinden wegens gewichtige redenen. [verweerder] heeft geen melding gemaakt van 3.000 tot 5.000 liter weggelekte vloeistof en vervolgens wijzigingen aangebracht in het computersysteem om het te verdoezelen. [verweerder] is met deze manipulatie alle grenzen van goed werknemerschap te buiten gegaan en heeft [verzoekster] hierdoor een dringende reden gegeven voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst.

In de zaak ECLI:NL:RBZWB:2014:1552 gaat het om een werknemer die het incident heeft verzwegen. Volgens de kantonrechter is geen sprake van een dringende reden om tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst over te gaan.

4.4. Vastgesteld wordt dat [verweerder] de hem verweten gedragingen niet heeft betwist.
Verder staat vast dat [verzoekster] een bijzonder grote verantwoordelijkheid draagt als het gaat om het garanderen van de veiligheid van haar werknemers, producten en de directe omgeving van de productielocaties. In dat kader hecht [verzoekster] terecht zwaar aan handhaving van het veiligheidsbeleid en aan het melden van veiligheidsincidenten. Naar het oordeel van de kantonrechter is, alle omstandigheden van het geval in aanmerking genomen, sprake van een dringende reden voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst met [verweerder]. Ondanks zijn verplichting hiertoe, heeft [verweerder] geen melding gemaakt van het weglekken van de vloeistof. Ook toen hij te weten kwam dat het niet om een paar honderd liter maar om 3.000 tot 5.000 liter weggelekte vloeistof ging, heeft hij geen melding gedaan bij [verzoekster]. Integendeel. [verweerder] besloot een aantal uren na het incident om, in plaats van het incident alsnog te melden, wijzigingen aan te brengen in het computersysteem van [verzoekster] om zo deze (niet te verwaarlozen) spill te verdoezelen. [verweerder] is met deze manipulatie van het systeem naar het oordeel van de kantonrechter alle grenzen van goed werknemerschap te buiten gegaan en heeft [verzoekster] hierdoor een dringende reden gegeven voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Met een minder vergaande sanctie hoefde [verzoekster] niet te volstaan. [verweerder] heeft ook ruim de tijd gehad om zijn handelen en nalaten te overdenken. Tussen het lekken van de vloeistof en het door hem wijzigen van de gegevens in het computersysteem is een aantal uren verstreken. Dat bij de manipulatie van het systeem sprake was van het handelen in een vlaag van verstandsverbijstering is dan ook niet aannemelijk, nog los van het feit dat voor een ontbinding op grond van een dringende reden verwijtbaarheid niet per se is vereist.

4.5. Gelet op het voorgaande zal het primaire verzoek van [verzoekster] tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst, voor zover deze nog bestaat, op grond van een dringende reden worden toegewezen. Overige omstandigheden die hieraan in de weg zouden staan, zijn de kantonrechter niet gebleken. De arbeidsovereenkomst tussen partijen zal met onmiddellijke ingang, dat wil zeggen per 5 maart 2014, worden ontbonden. Aangezien er sprake is van een dringende reden is er geen grond om aan [verweerder] in het kader van de ontbinding van de arbeidsovereenkomst een vergoeding toe te kennen.

Lees hier de uitspraak:
ECLI:NL:RBZWB:2014:1561 (link)
ECLI:NL:RBZWB:2014:1561 (pdf)

Brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, Kamerstukken II 2013-2014, 26 643, nr. 307.
In het AO Overheid en ICT/mGBA op 7 november 2013 (Kamerstuk 26 643, nr. 303) heb ik aan uw Kamer toegezegd de broncode van de Basisregistratie Personen (BRP) op verzoek te zullen vrijgeven. Met deze brief informeer ik u over de wijze waarop de code beschikbaar wordt gesteld en de randvoorwaarden die daarbij gelden. Het vrijgeven van de broncode van software is een goede manier om transparant te zijn over de kwaliteit van de software en is ook een goede manier om een «gratis kwaliteitscontrole» te organiseren. Daarom stel ik de broncode graag beschikbaar.

Bij het definiëren van de werkwijze voor het vrijgeven en het moment waarop dat plaatsvindt zijn twee zaken van belang.

Allereerst brengt het vrijgeven van de broncode van de BRP een inherent risico mee. Dat is gelegen in het feit dat de BRP de gegevens van alle in Nederland woonachtige personen bevat (en ook van een groot aantal niet-ingezetenen). Door analyse van de code kunnen kwaadwillenden beveiligingstechnisch kritische plekken ontdekken en deze op een later moment, als de BRP-voorzieningen gebruikt worden, benutten. Dat kan leiden tot onrechtmatige toegang tot deze gegevens, met inbreuken op de privacy van burgers dan wel verstoring van de beschikbaarheid of de integriteit van het stelsel tot gevolg. Dit moet uiteraard worden vermeden.

Aan het vrijgeven van de code kunnen dus, indien het niet weloverwogen gebeurt, risico’s zijn verbonden. Om de beveiliging van de BRP en de daarin in de toekomst opgeslagen persoonsgegevens te waarborgen, zal het vrijgeven van de broncode van de BRP daarom onder voorwaarden gebeuren.

Ten tweede komt de BRP stapsgewijs tot stand, in de vorm van volgtijdelijk op te leveren werkende versies, waarbij de functionaliteit van versie tot versie groeit. De volgorde waarin de onderdelen van de BRP beschikbaar komen is vastgelegd in het opleveringsplan van de BRP1. Als gevolg van deze stapsgewijze ontwikkeling van de BRP is sprake van vooraf gedefinieerde werkende versies van (delen van) de BRP die voor vrijgave in aanmerking komen.

Met inachtneming van deze twee zaken heb ik de voorwaarden voor vrijgave van de broncode opgenomen in een beleidskader. Het beleidskader is tot stand gekomen na consultatie van het Centrum voor Informatiebeveiliging en Privacy van de Manifestgroep, de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD) van KING, het Bureau Forum Standaardisatie en beveiligingsexperts van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (waaronder die van het agentschap Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten). Daarnaast zijn ook de leveranciers van burgerzakenmodules die participeren in regulier overleg met het programma Operatie BRP (voorheen mGBA) betrokken.

Het beleidskader kent de volgende elementen:
Om te beginnen wordt periodiek, op een logisch moment, een versie van de code opgeleverd ten behoeve van vrijgave aan geïnteresseerden. Het zal gaan om de momenten waarop een stabiele, werkende versie van (delen van) de software voor de Basisregistratie Personen beschikbaar is. Die versie van de software wordt beschikbaar gesteld. Er zullen geen «losse» onderdelen van de code beschikbaar worden gesteld.

De eerste oplevering van een versie van de broncode van de Basisregistratie zal in verband hiermee naar verwachting begin 2015 plaatsvinden. Dat is namelijk de periode waarin de voorzieningen voor Levering worden opgeleverd, het eerste onderdeel van de Basisregistratie Personen dat gereed zal zijn.

De onderdelen van de code die de toegang tot c.q. de beveiliging van de Basisregistratie Personen betreffen worden om redenen van veiligheid niet vrijgegeven (d.w.z. worden uit de code verwijderd). Bij deze te verwijderen onderdelen van de code gaat het in ieder geval om delen die de uitwisseling van gegevens betreffen (berichten), om de firewall(instellingen), de onderdelen voor identificatie en authenticatie c.q. de PKIO-certificaten, de IP-adressen, beveiligingssleutels respectievelijk -codes en om de definitie en de wijze van aanroepen van webservices. Het voornoemde is een indicatie, in een externe (code) review zal de vraag worden meegenomen welke onderdelen een zodanig beveiligingsrisico met zich brengen dat ze niet zouden moeten worden vrijgegeven.

In het verlengde daarvan zal het Ministerie met partijen die de code willen inzien een overeenkomst sluiten rond «responsible disclosure». Die overeenkomst komt erop neer dat partijen die de broncode willen inzien met BZK een periode overeenkomen (variërend van een paar weken tot enige maanden) waarin
– de partijen die de broncode inzien kwaliteitsproblemen en kwetsbaarheden melden2;
– de ontwikkelaars dergelijke gesignaleerde problemen en kwetsbaarheden verhelpen.

Het sluiten van een dergelijke overeenkomst is mogelijk voor alle organisaties of individuen die daarvoor in aanmerking wensen te komen. Er vindt geen selectie plaats, de enige voorwaarde voor het kunnen inzien van de broncode is dus de bereidheid zich aan de overeenkomst te verbinden. Inzage in de broncode zal plaatsvinden op een vooraf door BZK ingerichte locatie.

Met de betrokken partijen zal na afloop van de overeenkomst bekeken worden of een volgende stap in de beschikbaarstelling van de broncode toegevoegde waarde heeft. Die volgende stap behelst het plaatsen van de broncode op een website die voor iedereen toegankelijk is.

Ten slotte, het intellectueel eigendom van de code berust bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
R.H.A. Plasterk

Brief aan de Nationale ombudsman, bijlage bij Kamerstukken II 2013-2014, 26643 nr. 306
Op 9 december 2013 is mij het rapport ‘De burger gaat digitaal’ aangeboden. Het is geschreven naar aanleiding van het onderzoek dat het bureau Nationale ombudsman samen met het programma Tros Radar heeft uitgevoerd. Ik ben u erkentelijk dat u samen met Tros Radar de ervaringen van burgers met de digitale dienstverlening van de overheid heeft onderzocht. Uw doel is dat publieke dienstverleningsorganisaties de informatie gebruiken om er hun voordeel mee te doen. Dat is zeker ook mijn intentie. Graag ga ik onderstaand in op uw bevindingen en aanbevelingen.

Lees verder

Uit het persbericht: In de basisregistratie personen (BRP) zijn persoonsgegevens opgenomen van de inwoners van Nederland en in bepaalde gevallen ook van Nederlanders in het buitenland, de zogeheten niet-ingezetenen. De BRP is een centrale database die als doel heeft overheidsorganisaties te voorzien van persoonsgegevens die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van hun taken. Daarnaast mogen gemeenten gegevens uit de BRP verstrekken aan zogeheten derden. Dat is geregeld in het Besluit BRP, bijlagen 4 en 5.

De BRP is de opvolger van de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA). Uiterlijk in 2016 moeten alle gemeenten met de BRP werken.

Privacyrechten BRP
De Wet basisregistratie personen (Wet BRP) geeft personen die in de BRP zijn opgenomen de volgende rechten: inzagerecht en correctierecht en geheimhoudingsrecht .

Toezicht op Wet BRP
Het College bescherming persoonsgegevens (CBP) houdt toezicht op de naleving en toepassing van wetten die het gebruik van persoonsgegevens regelen. Zo houdt het CBP ook toezicht op de Wet BRP.

De verplichting voor gemeenten om verordeningen die zij opstellen te melden bij het CBP, is met de inwerkingtreding van de Wet BRP vervallen.

Meer informatie
•    Basisregistratie personen (BRP) op Rijksoverheid.nl

A. Engelfriet, Kroniek internetrecht 2012/13, Ius Mentis.
Helaas eind 2012 geen gelegenheid gehad voor een kroniek van dat jaar, vandaar dit jaar een dubbele editie. Wat is er allemaal gebeurd in internetrechtland in de afgelopen twee jaar? Auteursrecht, Elektronische handel, Privacy, Cybercrime, Meningsuiting, sociale media, arbeidsrecht, octrooien, cookiewet. 

Lees verder

Uit het persbericht: Burgers krijgen dit jaar voor het eerst de gelegenheid hun recht te halen via internet, door digitaal een geschil voor te leggen aan de kantonrechter. Professionals zullen op andere rechtsgebieden profiteren van voortschrijdende digitalisering. Starten met het sneller, begrijpelijker en toegankelijker maken van procedures is de grote ambitie voor 2014, stelt het PDF Jaarplan van de Rechtspraak 2014(pdf, 230 kB). Maar ook opkomen voor de rechtsstaat staat hoog op de prioriteitenlijst.

Lees verder

Antwoord Kamervragen over inzet KSA tegen gokverslaving, Kamerstukken II 2013-2014, AH 1290.
Antwoord 2 t/m 5 Het is aan de kansspelautoriteit (ksa) om toe te zien op de naleving van de Wet op de kansspelen en onderliggende regelgeving, alsmede om het verbod op kansspelen waarvoor geen vergunning is verleend te handhaven. De ksa heeft mij desgevraagd laten weten voortdurend onderzoek te doen naar websites waarvan het spelaanbod mede op Nederland is gericht. Daarbij wordt bezien of deze sites al dan niet voldoen aan de door de ksa gestelde prioriteringscriteria. Om lopende onderzoeken niet te verstoren, doet de ksa geen mededelingen over individuele zaken of aanbieders.

Antwoord 7 Het plaatsen van hyperlinks of het doorverwijzen van bezoekers van dergelijke sites naar kansspelsites waarop wel gegokt kan worden, kan onder omstandigheden worden beschouwd als het “bevorderen van de deelname aan kansspelen waarvoor geen vergunning is verleend”. Artikel 1 eerste lid, aanhef en onder b, van de Wok bevat een onvoorwaardelijk verbod daartoe. Vooralsnog is derhalve geen sprake van een lacune in de Wok die moet worden gedicht. Het is aan de ksa om te bepalen of zij tegen dergelijke activiteiten optreedt.

De ksa heeft mij laten weten zich genoodzaakt te zien, gelet op de honderdduizenden websites die (ook) in Nederland toegankelijk zijn voor deelname aan kansspelen, prioriteiten te stellen in haar handhavingsactiviteiten. Dat betekent dat het uitgangspunt is dat handhavende activiteiten in eerste instantie worden gericht op aanbieders waarvan het aanbod onmiskenbaar op Nederland is gericht. De aandacht van de ksa richt zich dan ook primair op aanbieders die aan één of meer van de prioriteringscriteria voldoen, waaronder aanbieders die reclame maken via radio, televisie of in geprinte media gericht op de Nederlandse markt, kansspelwebsites die eindigen op de extensie .nl of kansspelwebsites die in het Nederlands zijn te raadplegen. Het feit dat aanbieders niet aan de prioriteringscriteria voldoen, betekent echter niet dat deze aanbieders per definitie vrijgesteld zijn van handhavend optreden van de ksa.

Naast een directe aanpak van illegale kansspelwebsites beoogt de ksa ook barrières op te werpen om een effectieve bedrijfsvoering van die aanbieders zoveel mogelijk te bemoeilijken. Zo zijn er afspraken gemaakt met sociale media Facebook en Hyves, om reclames van deze aanbieders te verwijderen. Daarnaast is een convenant in voorbereiding tussen de ksa en financiële dienstverleners, dat het mogelijk maakt om het betalingsverkeer naar de aanbieder van illegale kansspelen te blokkeren. Ook voert de ksa op dit moment gesprekken met meerdere reclamepartijen (voor radio, tv, printmedia en online media) om tot een samenwerking te komen om reclame voor illegale kansspelen zoveel mogelijk uit te bannen.

HR 7 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:523 (Staat der Nederlanden tegen NORMA e.a.)
Uitspraak ingezonden door Sikke Kingma, Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. Auteursrecht. Naburige rechten. Thuiskopieheffing. Aanhouding beslissing omtrent proceskosten in cassatie. De Hoge Raad oordeelt dat de heffing op hardware ten behoeve van de thuiskopieervergoeding, die lange tijd alleen gold voor cd’s en dvd’s, ook op digitale audio- en videospelers had moeten worden gelegd. De Hoge Raad laat met dit oordeel de eerdere uitspraak van het hof [IEF 11110] in deze zaak in stand. Het hof gaf de belangenbehartiger voor uitvoerend kunstenaars, Norma gelijk in haar procedure tegen de Staat.

Op grond van een EU-richtlijn (de Auteursrechtrichtlijn) staan de Auteurswet (art. 16c) en de Wet op de naburige rechten (WNR, art. 10) aan particulieren toe om voor eigen gebruik beschermde werken op te nemen op bijvoorbeeld cd’s, dvd’s, digitale audio- en videospelers, en die werken ook vanaf die dragers weer te geven. Voorwaarde daarvoor is dat de makers en uitvoerenden van die werken een ‘billijke vergoeding’ voor dat gebruik ontvangen. De wet heeft daarvoor een systeem ingevoerd waarbij bij algemene maatregel van bestuur (amvb) aan de fabrikanten van die dragers een – in de regel in de koopprijs verwerkte – heffing wordt opgelegd, die aan de stichting De Thuiskopie wordt uitgekeerd. De Thuiskopie moet de ontvangen bedragen als vergoeding uitkeren aan de rechthebbenden.
De heffing is vele jaren voordat dit geding begon alleen van toepassing geweest op recordable cd’s en dvd’s, en niet op digitale audio- en videospelers. De heffingsbedragen zijn sinds 2007 bevroren.
Norma, die de belangen van de WNR-rechthebbenden behartigt, is een procedure tegen de Staat begonnen. Norma heeft het standpunt ingenomen dat de Staat onrechtmatig handelt door digitale audio- en videospelers buiten de heffing te laten. Norma voert aan dat de laatste jaren het gebruik van digitale audio- en videospelers sterk is toegenomen ten koste van de afzet van recordable cd’s en dvd’s. Norma heeft gevorderd voor recht te verklaren dat dat beleid onrechtmatig is en dat de Staat de door dat beleid aan de rechthebbenden toegebrachte schade dient te vergoeden.
De rechtbank heeft die vorderingen afgewezen. Het gerechtshof heeft ze echter toegewezen. De in hoger beroep toegevoegde eis de amvb’s waarin de heffingen zijn vastgelegd, buiten toepassing te verklaren, wees het hof af.

Kort gezegd oordeelde het hof dat de Staat op grond van de Auteursrechtrichtlijn verplicht is te zorgen voor een stelsel dat ertoe leidt dat de rechthebbenden de billijke vergoeding ontvangen waarop zij aanspraak hebben. Door alleen cd’s en dvd’s in de heffing te betrekken en de bedragen daarvan te bevriezen, en bovendien digitale audio- en videospelers buiten de heffing te laten, heeft de Staat niet voor een coherente, binnen de Unie geharmoniseerde wijze van heffing van een ‘billijke vergoeding’ gezorgd. Daarmee heeft de Staat in strijd met zijn uit de Auteursrechtrichtlijn voortvloeiende verplichtingen, en dus onrechtmatig, gehandeld.

De Hoge Raad heeft het cassatieberoep van de Staat verworpen. Aan de hand van een reeks uitspraken van het Europese Hof van Justitie is geoordeeld dat de Staat weliswaar beleidsvrijheid heeft om vorm, wijze van financiering en inning van de ‘billijke compensatie’ te bepalen, maar daarbij verplicht is ervoor te zorgen dat de benadeelde rechthebbenden daadwerkelijk een billijke compensatie uitgekeerd krijgen. Voor dit laatste is vereist dat de vergoeding volgens een samenhangend stelsel wordt vastgesteld en geheven. De door de Staat gekozen wijze – waarbij de financiering van de billijke compensatie volledig op twee minder belangrijk wordende dragers wordt afgewenteld en juist in het geheel niet op andere, steeds belangrijker wordende dragers, voldoet niet aan die eis van een samenhangend systeem.

De Hoge Raad verwierp het verweer van de Staat dat de burgerlijke rechter geen bevel tot het tot stand brengen van wetgeving mag geven. Zo’n bevel heeft het hof namelijk ook niet gegeven: toegewezen door het hof zijn alleen de vordering tot onrechtmatigverklaring en schadevergoeding

Partijen hebben ook de vraag aan de orde gesteld of Norma in deze zaak aanspraak heeft op vergoeding van haar volledige proceskosten als bedoeld in art. 1019h Rv (gebaseerd op de EU-Handhavingsrichtlijn inzake rechten van intellectuele eigendom). De beslissing op dit punt is aangehouden, in afwachting van een binnenkort te verwachten uitspraak van het Europese Hof van Justitie daarover in een vergelijkbaar geval [IEF 13402].

Prejudiciële vraag aan HvJ EU 19 december 2013, arrestnr. 172/2013 (KPN Group tegen Mobistar)
Gesteld door het Hof van Cassatie, België. Verzoeksters stellen beroep in tot vernietiging van artikelen van de Wet van 10 juli 2012 houdende diverse bepalingen inzake elektronische communicatie. Partijen stellen schending van diverse artikelen van de Belgische Gw in samenhang met de universele dienstrichtlijn 2002/22. Het gaat hier om een fonds dat wordt opgericht voor de verstrekking van het sociale element van de universeledienstrichtlijn en waar verzoekende partijen verplicht worden aan bij te dragen.

Voornaamste klacht van verzoeksters is dat de door de Wet opgelegde betalingen neerkomen op belastingheffing, hetgeen in strijd is met Richtlijn 2002/22. Partijen voelen zich daardoor gediscrimineerd.

Verweerder (Belgische Staat) is echter van mening dat de maatregel niet in strijd is met het Unierecht, maar dat artikel 9 van de Richtlijn het mogelijk maakt consumenten bij te staan voor andere diensten, waaronder mobiele diensten en internetabonnementen. Maar verzoeksters menen dat de hulp in artikel 9 van de Richtlijn niet over sociale tarieven gaat maar bijvoorbeeld over afbetalingstermijnen. Zij verwijten ook onduidelijkheid van het te betalen bedrag aangezien in de Wet gesproken wordt over ‘omzet’ waarover de bijdrage geheven wordt maar niet verduidelijkt wordt welke omzet bedoeld wordt.

De verwijzende Belgische rechter (Grondwettelijk Hof) ziet de noodzaak om de volgende vragen aan het HvJ EU voor te leggen:

1. Dient de richtlijn 2002/22/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische-communicatienetwerken en -diensten (Universeledienstrichtlijn), en inzonderheid de artikelen 9 en 32 ervan, zo te worden geïnterpreteerd dat het sociale tarief voor de universele diensten alsook het compensatiemechanisme waarin artikel 13, lid 1, onder b), van de Universeledienstrichtlijn voorziet, niet alleen van toepassing zijn op elektronische communicatie door middel van een telefoonaansluiting op een vaste locatie op een openbaar communicatienetwerk, maar ook op elektronische communicatie door middel van mobiele communicatiediensten en/of intemetabonnementen ?

2. Dient artikel 9, lid 3, van de Universeledienstrichtlijn zo te worden geïnterpreteerd dat het de lidstaten toestaat om bijzondere tariefopties voor andere diensten dan die omschreven in artikel 9, lid 2, van de Universeledienstrichtlijn, toe te voegen aan de universele dienst?

3. Indien het antwoord op de eerste en de tweede vraag ontkennend is, zijn de desbetreffende bepalingen van de Universeledienstrichtlijn verenigbaar met het gelijkheidsbeginsel, zoals dat onder meer is vervat in artikel 20 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie?